Skoro cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, nie ma potrzeby przyjmowania go w nadmiarze. Aby pozostać w równowadze, czasami konieczne jest przyjmowanie leków. W jakich przypadkach są one nieodzowne? Które z nich wybrać?
Cholesterol jest istotny, ponieważ jest niezbędny do syntezy wielu hormonów. Jest również niezastąpionym składnikiem błon wszystkich naszych komórek, a w szczególności neuronów. Dla Europejczyków, którzy są a priori w dobrym stanie zdrowia, normalna wartość poziomu cholesterolu LDL (LDL, uważanego za “zły”) wynosi 1,30 g/l krwi. Innymi słowy, dla osoby bez cukrzycy, wysokiego ciśnienia krwi lub jakiegokolwiek czynnika ryzyka sercowo-naczyniowego, uważamy, że wszystko jest w porządku, gdy poziom LDL nie przekracza 1,30 g/l.
Chociaż nadmiar cholesterolu nie jest chorobą samą w sobie, zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia: cholesterol odkłada się na ścianach tętnic, których niedrożność uniemożliwia krążenie krwi w celu nawadniania narządów. Dlatego u niektórych osób konieczne jest leczenie nadmiaru cholesterolu.
Ocena ryzyka przed leczeniem nadmiaru cholesterolu
Kiedy poziom LDL przekracza 1,30 g/l krwi, prawdopodobieństwo wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej w ciągu dziesięciu lat jest obliczane przy uwzględnieniu kilku parametrów:
- wiek (mężczyźni ≥ 45 lat, kobiety ≥ 55 lat),
- płeć
- palenie,
- skurczowe ciśnienie tętnicze ,
- cholesterol całkowity
Stworzono skalę SCORE (SystematicCOronaryRisk Evaluation). Ocenia ona indywidualne 10-letnie ryzyko zgonu z powodu choroby układu krążenia u osób bez rozpoznanej dotąd choroby sercowo-naczyniowej. Następuje to jednak po zastosowaniu odpowiedniego algorytmu. Wynik podawany w procentach. Jeżeli otrzymany wynik jest większy bądź równy 10%, to osoba znajduje się w grupie bardzo wysokiego ryzyka. Jeżeli wynik mieści się między 5% i nie przekracza 10%, to ryzyko jest duże.
Czym się różni „dobry” cholesterol od „złego”? Jakie powinny być ich prawidłowe stężenia?
Cholesterol zawarty w surowicy krwi dzieli się na kilka grup (frakcji). Spośród nich najważniejsze znaczenie mają LDL i HDL.
- LDL to tzw. zły cholesterol, którego zwiększona ilość przyczynia się do powstawania blaszek miażdżycowych w ścianach tętnic.
- Normy LDL są bardziej złożone: dla osób zdrowych, bez innych czynników ryzyka poniżej 115 mg/dl, dla osób ze współistniejącymi czynnikami ryzyka poniżej 100 mg/dl, dla osób z już rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową (np. po zawale serca) poniżej 70 mg/dl
- HDL określa się mianem dobrego cholesterolu, ponieważ chroni on ściany tętnic przed rozwojem miażdżycy.
- Prawidłowe stężenia cholesterolu HDL różnią się w zależności od płci i wynoszą: dla kobiet – co najmniej 45 mg/dl, dla mężczyzn – co najmniej 40 mg/dl.
Nadmiar cholesterolu: jakie są objawy kliniczne?
Hipercholesterolemię często rozpoznaje się dopiero podczas systematycznego badania krwi lub podczas badań kontrolnych przeprowadzanych w przypadku wystąpienia powikłań miażdżycy, której jest jednym z głównych czynników ryzyka. Jest to jeden z głównych czynników ryzyka miażdżycy, tj. zawału serca, udaru mózgu czy zapalenia tętnic kończyn dolnych.
Jednakże, szczególnie w przypadku rodzinnej hipercholesterolemii, u osób mających bardzo wysoki poziom cholesterolu (powyżej 300 miligramów na decylitr). U osób z tym zaburzeniem mogą rozwijać guzki wypełnione cholesterolem (ksantomy) w obrębie różnych ścięgien, zwłaszcza ścięgien Achillesa dolnej części nogi. Złogi cholesterolu mogą również występować na powiekach, gdzie nazywane są ksantelami.
W jakich przypadkach należy stosować leczenie przeciwcholesterolowe?
Nadmiar cholesterolu może być regulowany poprzez zdrowy styl życia. Pierwszym krokiem jest zidentyfikowanie “poważnych” błędów żywieniowych i zachęcanie do regularnej aktywności fizycznej, zwłaszcza w przypadku osób z cukrzycą, nadciśnieniem i/lub prowadzących siedzący tryb życia. Jeśli jednak po 6 miesiącach starań praktyki te nie przynoszą efektów, a poziom LDL pozostaje wysoki, warto sięgnąć po leki.
Przemysł farmaceutyczny wykazał, w populacjach cierpiących na chorobę wieńcową lub udar, że im niższe są wartości LDL, tym bardziej ci pacjenci są chronieni przed nowym incydentem: tym lepsze są rokowania co do ich choroby i oczekiwanej długości życia. Od tego czasu nowe zalecenia Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, dotyczące postępowania w dyslipidemii i ostrych zespołach wieńcowych wymagają od lekarzy, aby dążyli do osiągnięcia stężenia LDL poniżej 0,55 g/l (oraz obniżenia tego stężenia o co najmniej 50% pod wpływem leczenia) w celu zapobieżenia drugiemu zdarzeniu sercowo-naczyniowemu.
Jakie leczenie powinienem wybrać, jeśli mam nadmiar cholesterolu?
Wszystko zależy od Twojego podstawowego poziomu LDL i pożądanego rezultatu.
Kiedy należy przyjmować fibraty?
Stosowanie fibratów ma na celu zmniejszyć tzw. zaburzenia lipidowe, czyli wyrównać poziom trójglicerydów w organizmie. Dodatkowo leki te zwiększają stężenie cholesterolu HDL, nazywanego „dobrym cholesterolem”. Fibraty stosowane nie tylko przez osoby, którzy maja nieprawidłowy poziom trójglicerydów, ale i tych chorych, którym brakuje dobrego cholesterolu. Zaś u osób z cukrzycą typu pierwszego fibraty są lekami pierwszego wyboru. Leki obniżają poziom triglicerydów, który powinien wynosić mniej niż 150 mg/dl na czczo. Sprawdzają się również u chorych, u których poziom HDL jest niższy niż 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet.
Kiedy należy przyjmować statyny?
Statyny hamują syntezę cholesterolu w wątrobie, czyli ograniczają wewnętrzną produkcję tego związku w organizmie człowieka. Leki te stanowią uzupełnienie leczenia dietetycznego, które polega na wyeliminowaniu z jadłospisu produktów bogatych w cholesterol. Oprócz redukcji stężenia cholesterolu LDL statyny mają jeszcze inne wyjątkowe właściwości, takie jak zmniejszanie ryzyka pęknięcia już powstałych blaszek miażdżycowych oraz działanie przeciwzapalne i korzystnie modyfikujące proces krzepnięcia krwi.
Za pomocą diety i aktywności fizycznej udaje się doprowadzić do normalizacji zaburzeń lipidowych u wielu osób. Jeśli to nie da efektów, lekarz kardiolog decyduje o leczeniu farmakologicznym.
